BiH dobila još dva nacionalna spomenika

Tekst članka se nastavlja ispod banera

Arheološko područje sa antičkim objektom na lokalitetu Gromile, općina Kreševo, te graditeljska cjelina – zgrada Akademije likovnih umjetnosti (Evangelistička crkva sa župnom kućom i školom) u Sarajevu, proglašeni su novim nacionalnim spomenicima.

Prema dosadašnjim izvorima, današnje područje Kreševa i njegovu okolinu u predrimsko doba naseljavao je ilirski plemenski savez Desidijata. Iliri su većinom živjeli u utvrđenim naseljima, na višim ili nižim uzvišenjima – gradinama. U kronološkom pogledu tipične su za metalno doba. Na području Kreševa ranije su bila evidentirana tri gradinska naselja, a u novije vrijeme taj broj je povećan za još deset gradina.

Uže kreševsko polje u rimsko doba predstavljalo je dio šireg srednjobosanskog rudarskog bazena, gdje se veoma intenzivno vadila željezna, srebrena i ruda arsena. U samom Kreševu se pretpostavlja postojanje manjeg rudarskog naselja tipa vicus. Pored ovoga naselja može se očekivati i postojanje manjih poljoprivredno – gospodarskih objekata i seoskih gazdinstava koji su poznati kao vile rusticae.

Nakon porasta broja evangelista u Sarajevu dolaskom austrugarske vlasti javlja se potreba za izgradnjom evangelističke crkve u Sarajevu. Idejni projekat za Evangelističku crkvu sa župnom kućom i školom izradio je Karl Paržik, jedan od vodećih arhitekata tog vremena. Cijeli kompleks građen je od 1899 do 1911. godine, i to je prva i jedina evangelistička crkva izgrađena za vrijeme austrougarske uprave. Crkva je izgrađena u romaničko-bizantijskom stilu kao centralna potkupolna građevina. Paržik je na objektu kombinirao više historijskih stilova pa se pored karakteristika romaničko-bizantijskog stila uočavaju i karakteristike gotike i renesanse.

Iako prestankom sakralne namjene i velikim intervencijama radi adaptacije u Akademiju likovnih umjetnosti 80.-tih godina 20. stoljeća, sjeverna fasada i kupola ukazuju na izuzetnu arhitektonsku vrijednost objekta. Građevina ima istaknut ambijentalni kontekst, zbog svog položaja i značenja u  strukturi i ukupnoj slici grada.

Naime, prva sjednica Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika u novom sazivu održana je 24. lipnja u zgradi Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine. Članovi Komisije, imenovani Odlukom Predsjedništva Bosne i Hercegovine, u evljači ove godine na mandat od pet godina su: Faruk Kapidžić, Anđelina Ošap Gaćanović i Zoran Mikulić.

Prezentirani su realizirani projekti zaštite spomenika koje je implementirala Komisija proteklih godina, te predstavljeni najugroženiji spomenici za potencijalne donacije (Počitelj, selo Uvijeća kod Trebinja, Pravoslavna crkva u Marinima kod Prijedora, Most Ovčji brod kod Nevesinja, te spomenici i memorijali posvećeni antifašističkoj borbi).

Na protekloj sjednici usvojene su izmjene i dopune ranije donesenih odluka za sljedeće nacionalne spomenike: Vatrogasna kasarna u Sarajevu, Muzička akademija (Zavod Svetog Augustina) u Sarajevu, Zgrada Slavije u Sarajevu i Katolička crkva Svetog Josipa na Palama. Izmjene i dopune navedenih odluka odnose se na kategorizaciju i redefiniranje mjera zaštite u skladu sa trenutnim stanjem ovih dobara. Pored toga, donesena je odluka o produženju režima zaštite za dobra za koja je istekao rok od jedne godine od dana podnošenja peticije.