Simbol jednog vremena
John Wayne, najveća zvijezda vestern filmova
Tekst članka se nastavlja ispod banera
Na današnji dan prije 45 godina, 11. lipnja 1979. preminuo je u Los Angelesu američki filmski glumac John Wayne.
Pravim imenom Marion Michael Morrison, rođen je 26. svibnja 1907. u Wintersetu, a na filmu je od 1928.
Do kraja 1930-ih nastupao uglavnom u B-vesternima, a status zvijezde stekao romantiziranom ulogom zapadnjaka u vesternu Poštanska kočija (Stagecoach, 1939) svojega prijatelja i mentora Johna Forda.
Do kraja karijere najčešće je nastupao u tom žanru (kao njegova najveća zvijezda) te u ratnim filmovima.
Nakon uloge autoritarnoga vođe kauboja u Crvenoj rijeci (Red River, 1948) Howarda Hawksa, u daljnjim najuspjelijim kreacijama naglašavao je ranjivost, odnosno nesavršenost lika u suprotnosti s dojmljivom fizičkom pojavom i prizornom dominacijom.
Primjer su uloge u Fordovim vesternima Nosila je žutu vrpcu (She Wore Yellow Ribbon, 1949), gdje mu je glavna crta nostalgičnost, Tragači (The Searchers, 1956), u kojem je neprilagođeni junak, i Čovjek koji je ubio Liberty Valancea (The Man Who Shot Liberty Valance, 1962), gdje glumi gubitnika (slična je i uloga u Fordovoj melodrami Krila orlova – The Wings of Eagles, 1957).
Odmak od toga su uloge u Fordovim komedijama Miran čovjek (The Quiet Man, 1952) i Donovanov greben (Donovan’s Reef, 1963) te one u kasnijim suradnjama s Hawksom, vesternima Rio Bravo (1959), El Dorado (1967) i Rio Lobo (1970) te pustolovnom filmu Hatari! (1962), u kojima ironizira značajke muške superiornosti.
Režirao je povijesni film Alamo (1960), u kojem je i tumačio narodnog junaka Davida Crocketta, a Oscarom je nagrađen za manirističku interpretaciju alkoholiziranoga šerifa u Čovjeku zvanom Hrabrost (True Grit, 1969) Henryja Hathawaya.
Glumio je u više od 200 filmova. Ostali važniji filmovi: Dugo putovanje kući (Long Voyage Home, 1940), Žrtvovani (They Were Expendable, 1945), Fort Apache (1948), Rio Grande (1950), Konjanici (Horse Soldiers, 1959), svi Johna Forda, Pijesak Iwo Jime (Sand of Iwo Jima, 1949) Allena Dwana, Posljednji hitac (The Shootist, 1976) Dona Siegela.
